Kërkimi varet nga kërkuesi. Mjeshtrat mund të tregojnë vetëm rrugën. Kërkimi varet nga kërkuesi – nga ajo çfarë cilësie të qenies, çfarë cilësie sjell kërkuesi në kërkim. Gjithçka nga ajo, nga pse ai është në kërkim, cila është arsyeja, sepse arsyeja e kërkimit do të bëhet shkaku i rritjes së tij. Nëse arsyeja është e gabuar, që nga fillimi ai ka ndërmarrë një hap të gabuar dhe fundi i duhur nuk mund të pasojë një fillim të gabuar. Hapi i parë është edhe hapi i fundit, sepse hapi i parë nënkupton në të, hapin e fundit si një potencial. Fara është pema sepse fara do të bëhet pemë. Fundi do të dalë nga rritja e kërkuesit, dhe nëse që në fillim ekziston një arsye e gabuar për të kërkuar, atëherë gjithçka do të jetë e kotë. Mjeshtrit mund të tregojnë vetëm rrugën. Çdo gjë tjetër duhet të bëhet nga ju, nga dishepulli. Disiplina nuk mund të imponohet; asnjë mjeshtër nuk imponon kurrë një disiplinë për askënd. Ai ju ndihmon të gjeni disiplinën tuaj – ky është ndryshimi midis një mjeshtri pseudo dhe një mjeshtri të vërtetë.

Shumë njerëz mendojnë se sentimentalizmi është shpirtëror. Emocionet janë po aq mendore sa mendimet. Dhe ajo që ju e quani zemrën tuaj është po aq në kokën tuaj sa koka juaj. Mund të bëheni emocionalë shumë lehtë. Mund të qash dhe të qash me lot që bien, lotë të mëdhenj si perla – por asgjë shpirtërore nuk ka aty. Lotët janë po aq fizikë sa çdo gjë tjetër. Sytë janë pjesë e trupit, dhe emocionet janë një shqetësim në energjinë fizike. Ju qani dhe sigurisht që do të ndjeheni të lehtësuar, do të ndjeheni të qetë pasi të keni pasur një çlirim të mirë. Do të ndjeheni të lehtësuar. Në të gjithë botën gratë e dinë atë. Ato e dinë mirë, se ndihmon. Ato qajnë dhe ato lehtësohen. Është një lloj katarsis, por nuk ka asgjë shpirtërore në të. Por njerëzit vazhdojnë të gabojnë – gjërat që nuk janë shpirtërore ato vazhdojnë të mendojnë se janë shpirtërore.

Njerëzit thonë që KUNDALINI i tyre po ngrihet. Ata kanë ndjesi në trup dhe mendojnë se janë bërë shumë shpirtërore. Nuk ka asgjë shpirtërore te kundalini; është një forcë fizike. Mos u mashtroni prej saj. Njerëz të tjerë thonë se ata po shohin drita. Kur mbyllin sytë ata po shohin dritë … asgjë tjetër përveç imagjinatës. Do të keni një gjumë të mirë nëse mund të shihni dritë, sepse mendja juaj po përqendrohet më shumë. Por është ende MENDJE. E mirë për aq sa shkon, por asgjë shpirtërore. Njerëz të tjerë thonë se ata po shohin vizione: Krishnën duke luajtur në flautin e tij, Jezusin e kryqëzuar, Budën ulur nën pemë. Dhe ata vijnë tek unë që të mund t’i vërtetoj, mund t’i them atyre, “Po,  e ke arritur, ke realizuar veten, kjo është ajo që është shpirtërore”. Çfarë mund të presësh më shumë? Krishna duke luajtur flaut, çfarë më shumë? Një përvojë e tillë e jashtëzakonshme. Por nuk është asgjë shpirtërore. Ëndrra të mira, ëndrra të bukura. Kënaquni! Por mos u mërzitni. Me të vërtetë një ëndërr e mirë – dhe pas kaq shumë makthesh që keni jetuar, Krishna duke luajtur flaut – është diçka e mirë për t’u shijuar për një kohë. Ju gjithashtu mund të luani flaut me të dhe të vallëzoni rreth tij, por mos u mërzitni. Nuk është asgjë shpirtërore.

Atëherë çfarë është shpirtërorja? Shpirtërorja nuk është një përvojë, nuk është eksperiencë. Ju nuk mund ta provoni atë. Nëse e përjetoni atë, është diçka e mendjes, diçka e trupit. Qenia juaj nuk mund të reduktohet në një objekt. Ju mbeteni subjekt. Ju jeni subjektiviteti. Çdo gjë tjetër që mund të shihni nuk do të jeni ju. Ju jeni shikuesi. Shpirtërorja nuk është një eksperiencë. Nuk është një objekt; nuk mund ta shikosh dhe ta shohësh atë. Ju jeni, vëzhgues, shikues. Pra, atëherë të gjitha përvojat zhduken. Kur nuk ka asgjë për të parë, kur nuk ka asnjë objekt për tu vëzhguar, por ngelet vetëm vetëdija, vetëdije e gjerë, e pa penguar nga ndonjë përvojë, atëherë ju jeni bërë shpirtëror. Ju bëheni shpirtëror; shpirtërorja nuk është një eksperiencë.

Kundalini, dritat, vizionet … të gjitha zhduken. Ata janë tregues të mirë që ju po rriteni, por asgjë nga ana shpirtërore. Dhe mjeshtri i vërtetë nuk është i interesuar për përvojat në rrugë, ai është i interesuar vetëm për qëllimin. Mënyra duhet të kalohet, të tejkalohet. Ai është i interesuar vetëm për JU, për subjektivitetin tuaj absolut, pa objekt, pa përvojë, asgjë; kur vetëdija juaj digjet si një flakë në një qiell të zbrazët – madje as një fllad, asgjë, as Zot …. Në shpirtërore nuk ka Zot, kjo është arsyeja pse Budistët, Jainas, nuk mendojnë kurrë për Krishterimin, Muhamedanizmin, traditën hebraike si fjala e fundit në fe – sepse ata vazhdojnë të flasin për përvojat: Zot, engjëj, lumturi … ata vazhdojnë të flasin për përvojat. Dhe shpirtërorja është përtej të gjitha këtyre. Është tejkalimi. Vetëm ju mbeteni, të vetëdijshëm, plotësisht të vetëdijshëm, të zgjuar dhe gjithçka tjetër është zhdukur. Në këtë zbrazëti totale digjet flaka e subjektivitetit, e vetmisë absolute, e vetëdijes. Mos e harroni këtë.

Nuk mund të kënaqeni me kundalinin juaj. Nuk mund të kënaqeni me dritat tuaja. Nuk mund të kënaqeni me Krishnën tuaj duke luajtur në flaut. Të gjithë perënditë që ju mund të shihni janë krijimet tuaja. Hidhini të gjitha! Ejani në atë pikë ku asgjë nuk mbetet. Atëherë ju mbeteni të vetëm në vetminë tuaj totale – dhe kjo ka një bukuri të vetën. Ky është shkëlqimi i fshehur. Kjo është shpirtërore. Para kësaj, gjithçka është një lojë. Ka lojëra të trupit – seksi është lojë e trupit. Ka lojëra të mendjes – dashuria është lojë e mendjes. Shpirtërore nuk është një lojë. Gjithçka përfundon, të gjitha lojërat bien, njeriu kthehet në qendrën e tij, nuk ka eksperienca. Të gjitha eksperiencat janë shqetësime.

Kur mbetet vetëm vetëdija, vetëm atëherë një njeri si Bahauddin është i kënaqur me dishepullin. Mjeshtrat kërkojnë shumë. Ata nuk do të largohen nga ju me një imagjinatë të marrë, ata do të vazhdojnë të shkatërrojnë të gjitha imagjinatat. Kur gjithçka shkatërrohet, vetëm ajo që mbetet nuk mund të shkatërrohet – është  e pavdekshme. Ju, në gjendjen tuaj plotësisht të zgjuar. Gjithçka tjetër është një ëndërr. Ekzistojnë shumë shtresa ëndrrash: ëndrra të bukura, ëndrra të shëmtuara, ëndrra shpirtërore. Por shpirtërorja nuk është një ëndërr. Shpirtërorja është ëndërrimtari që është zgjuar nga të gjitha ëndrrat. Atëherë zbulohet shkëlqimi i fshehur. Sekreti i të gjitha sekreteve bëhet i njohur.

Njeriu është liri, kështu që shpirtërorja është një zgjedhje. Nuk ka forcë që të detyron të jesh shpirtëror; nuk ka asnjë shkak që të detyron të transformohesh. Nëse do të kishte ndonjë shkak që të detyronte të transformoheshe, atëherë asgjë shpirtërore nuk do të ishte e mundur. Kauzaliteti është materializëm. Ju kërkoni ushqim sepse uria është aty. Ju detyron; nuk keni zgjidhje. Ju nuk mund të zgjidhni të kërkoni apo jo, ju duhet të kërkoni. Shpirtërorja nuk është ai lloj kërkimi. Askush nuk po të detyron. Vetëm ti mund të zgjedhësh.

Shpirtërorja është një zgjedhje. Nuk është rastësi. Çdo gjë tjetër është kauzalitet: ka një shkak, dhe efekti vijon. Efekti nuk ka liri. Shkaktohet. Shpirtërorja është përtej shkakësisë. Nuk shkaktohet nga asgjë; është zgjedhja jote e brendshme. Ju mund të zgjidhni, ju mund të mos zgjidhni. Për shumë jetë ju mund të mos e doni atë, por askush nuk do t’ju detyrojë. Kjo duhet të kuptohet dhe kjo është një gjë shumë domethënëse – sepse nëse gjithçka shkaktohet, atëherë, nuk ka shpirtërore. Atëherë dikush mund të bëjë që ju të bëheni shpirtërorë. Nëse shkaku është i pranishëm, atëherë efekti do të pasojë. Atëherë mund të shkaktohet një Budë; atëherë ne mund të krijojmë shkakun dhe ju do të jeni një Buda.

Por ne nuk mund të krijojmë ndonjë situatë në të cilën ju mund të bëheni Budë dhe ju nuk mund të krijoni një situatë në të cilën mund të ndaleni të bëheni Budë. Ju jeni të lirë. Çdo moment ju mund të zgjidhni të jeni një budë dhe ju mund të mos zgjidhni për jetë të tëra gjithashtu. Ky ka qenë një diskutim i gjatë midis materializmit dhe shpirtërores. Ky është debati themelor – jo nëse Zoti ekziston apo jo. Ky nuk është debati themelor sepse njeriu mund të jetë shpirtëror pa asnjë Zot. Buda kurrë nuk besoi në asnjë Zot; Mahavir mohon çdo ekzistencë të Zotit – por askush nuk është aq shpirtëror sa Mahavira apo Buda. Pra, Zoti nuk është gjëja më domethënëse; edhe shpirti nuk është gjëja më domethënëse. Buda thotë se nuk ka vetvete, nuk ka shpirt dhe ai është shpirtëror par-ekselencë. Atëherë cila është gjëja themelore në botën shpirtërore? Është koncepti i lirisë – pra, nëse njeriu është i lirë të shkojë përtej njerëzores apo jo.

Nëse gjithçka është e shkaktuar, atëherë nuk ka liri për ju. Ju keni një trup të caktuar për shkaqe të caktuara – për shkak të një babai të caktuar, një nëne të caktuar, një vendi të caktuar, një klime të caktuar, një trashëgimie të caktuar. Ju keni një trup të caktuar; është i shkaktuar. Ju keni një mendje të caktuar për shkak të një vendi të caktuar, një kulture të caktuar, një edukimi të caktuar. Ju keni një mendje për shkaqe të caktuara. Ju flisni një gjuhë të veçantë sepse është shkaktuar. Nëse keni lindur në Kinë dhe nuk keni mësuar kurrë ndonjë gjuhë tjetër përveç kinezes, është e vështirë të imagjinohet se mund të flisnit ndonjë gjuhë tjetër. Gjuha është shkaktuar. Disa faktorë janë të nevojshëm, atëherë do të flisni një gjuhë të caktuar.

Pra, nuk ka liri në këto gjëra. Vetëm shpirtërorja është e pashkaktuar dhe ky është debati midis shkencës dhe fesë – sepse shkenca thotë se asgjë nuk është e mundur të jetë e pashkaktuar: gjithçka ka një shkak. Mund ta dini, mund të mos e dini; kjo është një gjë tjetër. Faktori i kauzalitetit mund të jetë i panjohur, por “gjithçka është e shkaktuar”. Ky është pretendimi i qasjes shkencore ndaj jetës: gjithçka është shkaktuar. Shkaku dihet ose nuk dihet, por “gjithçka është shkaktuar”. Shpirtërorja nuk është një komoditet. Dhe për shkak të kësaj, sepse shpirtërorja do të thotë liri, shumë pak njerëz bëhen shpirtërorë: sepse ju nuk e përdorni kurrë lirinë tuaj. Përkundrazi, ju vazhdoni ta detyroni veten në skllavëri, sepse skllavëria është e përshtatshme – shumë e përshtatshme, e rehatshme – dhe liria është e parehatshme.

Kur të gjithë janë skllevër, mund të përshtateni me të gjithë – nëse edhe ju jeni skllav. Nëse filloni të veproni si një agjent i lirë, bëheni të keqdrejtuar. Bota ka përparuar vetëm përmes individëve të keqdrejtuar. Të rregulluarit janë gjithmonë ortodoksë, tradicionalë. Ata bëjnë atë që bëjnë të tjerët. Ato janë rregulluar. Liria do të thotë që ju të filloni të lëvizni në një drejtim ku askush nuk po lëviz. Frika ju mbërthen; filloni të ndjeheni jorehat. Ju nuk mund të jeni i sigurt sepse askush nuk po lëviz atje. Meqenëse liria është një përgjegjësi e tillë dhe një përgjegjësi kaq e rrezikshme, ju vazhdoni të mashtroni veten.

Më së shumti, ju zgjidhni një skllavëri mbi një tjetër; ju shkoni duke zëvendësuar skllavëritë. Një hindu bëhet i krishterë, një i krishterë bëhet hindu: ata shkëmbejnë skllavërinë. Një njeri i përket një partie të caktuar dhe pastaj ai e lë atë dhe ai mendon, “Unë jam i lirë”. Pastaj ai bashkohet me një parti tjetër. Ne thjesht ndryshojmë skllavërinë. Një skllavëri e re nuk është liri. Liria do të thotë të jesh pa asnjë skllavëri, të lëvizësh pa skllavëri. Kjo do të thotë të lëvizësh nga momenti në moment pa asnjë siguri, të zhvendosesh në pasiguri. Ne jemi gjithmonë të interesuar për sigurinë. Shpirtërorja bëhet zgjedhja juaj më e madhe. Është në dorën tënde. Ju mund të zgjidhni ta shikoni botën në një mënyrë shpirtërore, ju mund të zgjidhni ta shikoni botën në një mënyrë materialiste. Askush nuk do t’ju thotë të mos e zgjidhni dhe askush nuk mund t’ju detyrojë. Nëse zgjidhni pikëpamjen materialiste do të keni një lloj jete dhe nëse zgjidhni këndvështrimin shpirtëror, do të keni një jetë krejtësisht të ndryshme. Kjo është liri.

Për mua, çështja është më shumë për estetikën sesa për shpirtëroren. Në këtë kuptim do ta quaj Mahavirën më estetik se Jezusi. Shpirtërorë të dy janë, por Mahavira është më estetik. Është thjesht e shëmtuar të hani mish – mbani mend, jo mëkat – thjesht e shëmtuar. Të varesh nga vrasja e kafshëve – thjesht vizualizoni – modelet tuaja të  shijes, të cilat mund të plotësohen në shumë mënyra të tjera, torturimi i miliona kafshëve rreth tokës është joestetik. Ju nuk po tregoni poezi, nuk po shfaqni ndjenja. Shpirtërorja është e mundur. Por një njeri nuk duhet të jetë vetëm shpirtëror, ai gjithashtu duhet të ketë një sens estetik gjithashtu. Pyetja është si kjo: Nëse më pyetni ‘A është thelbësore që të kesh një pikturë të Picassos në dhomën e gjumit?’ Unë do të them që nuk është thelbësore. Ju mund të bëheni shpirtëror pa një pikturë të Picasso; asnjë pikturë nuk është e nevojshme. Por të kesh një pikturë në dhomë është estetike – krijon një mjedis arti përreth jush, një ndjenjë bukurie. Dhe pasi ta kuptoni këtë ndryshim nuk do jeni fanatik, sepse arti nuk krijon fanatizëm. Në atë mënyrë, arti është më jo i dhunshëm sesa të ashtuquajturat religjionet tuaja – ato krijojnë fanatizëm.

Nëse shkruani poezi, nëse pikturoni ose nëse vallëzoni, nuk ka asnjë lidhje me shpirtëroren. Vetëm duke pikturuar nuk do të bëheni shpirtëror. Një njeri nuk duhet të jetë një piktor për t’u bërë një person shpirtëror; shpirtërorja është e ndarë. Por një njeri shpirtëror mund të dëshirojë të pikturojë. Mjeshtrit e Zenit kanë pikturuar dhe ata kanë krijuar çudira. Mjeshtrit e Zenit kanë shkruar poezi dhe haikut e tyre janë disa nga gjërat më të mëdha për bukurinë, për shkëlqimin, në realitet. Askush nuk ka qenë aq depërtues sa poetët Zen. Dhe me disa fjalë të vogla, ata kanë shkruar poezi kaq të shkëlqyera. Për të shkruar atë poezi të tjerët duhet të shkruajnë libra të shkëlqyer, libra të mëdhenj; të vazhdojnë të shkruajnë dhe shkruajnë dhe madje edhe atëherë nuk gjendet shumë poezi. Por nuk ka asnjë lidhje me shpirtëroren. Shpirtërorja është e mundur pa qenë poet, pa qenë valltar, pa qenë muzikant. Por nëse jeni një muzikant, një poet, një balerin, jeta juaj do të ketë më shumë përmbushje. Spiritualiteti do të jetë në qendër dhe të gjitha këto vlera do të jenë në perimetër. Do të keni një jetë shumë më të pasur. Një person shpirtëror mund të jetë një person i varfër – ai mund të mos ketë ndonjë aftësi të shijojë muzikën.

Në fakt kjo është ajo që po ndodh në botë. Nëse shkoni dhe shihni një murg Jaina dhe flisni për muzikë klasike, ai nuk do të kuptojë asnjë fjalë të vetme për atë që po flisni. Dhe ai do të thotë ‘Mos më fol për gjëra të kësaj bote. Unë jam një person shpirtëror, nuk dëgjoj muzikë. ‘ Nëse flisni për poezi ai nuk do të interesohet. Jeta e tij do të jetë e thatë, nuk do të ketë lëng. Ai mund të jetë shpirtëror por jeta e tij do të jetë një shkretëtirë. Dhe kur është e mundur të jesh shpirtëror dhe një kopsht, pse preferon shkretëtirën? Kur mund të jesh edhe shpirtëror dhe poetik, pse të mos i keni të dyja? Keni sa më shumë dimensione në jetën tuaj, keni një jetë shumëdimensionale. Bëhuni më estetikë, më përgjegjës.

Por mbajeni mend gjithmonë, këto nuk janë thelbësore për të qenë një person shpirtëror – ato nuk do ta ndihmojnë ndriçimin tuaj dhe nuk do ta përjashtojnë atë. Por udhëtimi mund të jetë shumë i bukur ose mund të jetë shumë i shkretë. E gjitha varet nga ju. Qasja ime është të ndihmoj ta bëj udhëtimin tuaj një gëzim. Jo vetëm fundin – personi shpirtëror shqetësohet vetëm me fundin. Ai është me nxitim, i paduruar për të arritur deri në fund; ai nuk shqetësohet atë që po ndodh në anë të rrugës. Dhe miliona lule lulëzojnë gjithashtu atje, dhe zogjtë këndojnë këngë dhe dielli lind dhe nata është plot yje. Dhe e gjithë kjo gjithashtu është e bukur. Le të jetë edhe udhëtimi i bukur.