Kush është një SUFI?  —  Një SUFI është një sufi.

Sufizmi është rruga e dashurisë intensive, dashurisë pasionante. Sa herë që një fe është e gjallë është për shkak të sufizmit. Sufizmi thjesht nënkupton një lidhje dashurie me Zotin, me finalen, një lidhje dashurie me të gjithën. Do të thotë që njeriu është gati të shkrihet në tërësi, se dikush është i gatshëm ta ftojë të gjithën të futet në zemrën e tij. Nuk njeh asnjë formalitet dhe nuk kufizohet nga ndonjë dogmë, doktrinë, apo fe. Krishti është një Sufi, ashtu është edhe Muhamedi. Krishna është një Sufi, ashtu është edhe Buda. Kjo është gjëja e parë që unë do të doja të kujtonit: se sufizmi është thelb shumë i thellë – ashtu siç është edhe Zen, ashtu si është edhe Hassidism. Këta janë vetëm emra të ndryshëm të së njëjtës marrëdhënie përfundimtare me Zotin.

Marrëdhënia është e rrezikshme. Është e rrezikshme sepse sa më shumë afroheni tek Zoti, aq më shumë avulloni. Dhe kur të jeni afruar me të shumë afër, ju nuk jeni më. Është e rrezikshme sepse është vetëvrasje … por vetëvrasja është e bukur. Të vdesësh te Zoti është mënyra e vetme për të jetuar vërtet. Derisa të vdesësh vullnetarisht në dashuri, ti jeton një ekzistencë e cila është thjesht mediokre; ju vegjetoni, nuk keni ndonjë kuptim. Asnjë poezi nuk lind në zemrën tënde, nuk ka valle, as festë; ju thjesht zhyteni në errësirë. Ju jetoni në minimum, ju nuk derdheni me ekstazë. Ajo tejmbushje ndodh vetëm kur nuk jeni. Ju jeni pengesa. Sufizmi është arti i heqjes së pengesës midis jush, midis vetvetes dhe vetvetes, midis pjesës dhe tërësisë.

Disa gjëra në lidhje me këtë fjalë ‘Sufi’. Një fjalor i lashtë persian e ka këtë për fjalën Sufi … përkufizimi i dhënë shkon në rimë: SUFI CHIST – SUFI, SUFIST. Kush është një SUFI? Një SUFI është një sufi. Ky është një përkufizim i bukur. Fenomeni është i papërcaktueshëm. “Një Sufi është një Sufi”. Nuk thotë asgjë dhe prapë e thotë siç duhet. Ai thotë se Sufi nuk mund të përcaktohet; nuk ka asnjë fjalë tjetër që ta përcaktojë atë, nuk ka asnjë sinonim tjetër, nuk ka mundësi ta përkufizojmë atë gjuhësisht, nuk ka asnjë fenomen tjetër të papërcaktueshëm. Ju mund ta jetoni atë dhe mund ta dini, por përmes mendjes, përmes intelektit, nuk është e mundur. Ju mund të bëheni Sufi – kjo është mënyra e vetme për të ditur se çfarë është. Ju mund ta shijoni vetë realitetin, është në dispozicion. Ju nuk duhet të shkoni në një fjalor, ju mund të shkoni në ekzistencë.

Këto biseda nuk mund t’ju shpjegojnë se çfarë është sufizmi dhe nuk po flitet për sufizmin, por sufizëm. Nëse jeni gati, për të hyrë në këtë aventurë, atëherë do të arrini të ndjeni një shije të tij. Është diçka që do të fillojë të ndodhë në zemrën tuaj. Është diçka si hapja e sythave. Do të filloni të ndjeni një ndjesi të caktuar në zemër – sikur diçka po bëhet aktive, po zgjohet aty; sikur zemra ka fjetur prej kohësh dhe tani është shkëlqimi i parë i mëngjesit – atje do të kesh shijen. Sufizmi është një lloj i veçantë magjie, një lloj i rrallë magjie. Mund të transferohet vetëm nga një person në tjetrin, jo nga një libër. Nuk mund të transferohet me shkrime. Është njësoj si Zen – një transmetim përtej fjalëve. Sufistët kanë një fjalë të veçantë për të – ata e quajnë silsila. Atë që Hindut e quajnë parampara ata e quajnë silsila. Silsila nënkupton një transferim nga një zemër në një zemër tjetër, nga një person në një person tjetër. Është një fe shumë, shumë personale. Ju nuk mund ta keni atë pa u lidhur me një Mjeshtër – nuk ka asnjë mënyrë tjetër. Ju mund të lexoni të gjithë literaturën që ekziston mbi sufizmin dhe do të humbisni në një xhungël fjalësh.

Fjala ‘Sufizëm’ është gjithashtu e bukur. Ka shumë orientime dhe të gjitha janë të bukura. Dhe nuk do të doja të theksoja asnjë orientim, siç është bërë gjithmonë. Disa njerëz zgjedhin një orientim, disa njerëz zgjedhin një tjetër, por kuptimi im është që të gjitha ato orientime janë të bukura dhe kanë diçka të veçantë për të thënë. Unë i pranoj të gjitha. Një Mjeshtër i vjetër Sufi, Abul Hasam, ka thënë: ‘Sufizmi dikur ishte një realitet pa emër dhe tani sufizmi është një emër pa realitet’. Për shumë shekuj sufizmi ekzistonte pa emër. Ai ekzistonte si realitet. Kjo është arsyeja pse unë them se Jezusi ishte një Sufi, ashtu ishte edhe Muhamedi. ashtu ishte Mahavira dhe ishte edhe Krishna. Kushdo që e ka njohur Zotin është një Sufi. Pse them kështu? Mundohuni të kuptoni fjalën ‘Sufi’ dhe do t’ju bëhet e qartë. Fjala ‘Sufi’ është një fjalë e re e sajuar. Nuk është më shumë se njëqind e pesëdhjetë vjet.

Në arabisht fjala është tasawwuf. Por të dy vijnë nga një rrënjë ‘suf’ që do të thotë lesh. Duket shumë e çuditshme. Pse leshi duhet të bëhet simbol i sufizmit? Studiuesit vazhdojnë të thonë se kjo është për shkak se sufistët vishnin rroba të leshta. Kjo është e vërtetë. Por pse? Askush nuk i është përgjigjur. Pse duhet të veshin rroba të leshta? Muhamedi thotë në Kuran se edhe Moisiu kishte veshur një mantel leshi kur u takua me Perëndinë. Kur Zoti i foli, ai ishte plotësisht me një rrobë të leshtë. Por pse? Ka një simbolikë të thellë në të. Simbolika është se leshi është veshje e kafshëve dhe një sufi duhet të bëhet po aq i pafajshëm sa një kafshë. Sufistët duhet të arrijnë në një pafajësi parësore. Ai duhet të heqë të gjitha llojet e civilizimit, ai duhet të heqë të gjitha llojet e kulturave, ai duhet të heqë të gjitha kushtet, ai duhet të bëhet përsëri një kafshë. Pastaj simboli bëhet jashtëzakonisht i rëndësishëm.

Kur njeriu bëhet kafshë ai nuk bie prapa, ai shkon më lart. Kur njeriu bëhet kafshë ai nuk është vetëm kafshë. Kjo nuk është e mundur. Nuk mund të biesh prapa. Kur njeriu bëhet kafshë ai bëhet shenjtor. Ai mbetet i ndërgjegjshëm por vetëdija e tij nuk është më e ngarkuar nga asnjë kushtëzim. Ai nuk është më një hindu, nuk është më një musliman, nuk është më një i krishterë. Ai është në sintoni me ekzistencën aq thellësisht sa çdo kafshë. Ai ka hedhur të gjitha llojet e filozofive, ai nuk mbart konceptualizime në mendjen e tij, mendja e tij është pa asnjë përmbajtje. Ai është, por ai nuk është më në mendje. Të jesh pa mendje – ky është kuptimi i rrobave të leshta. Të jesh si kafshë e pafajshme, të mos dish se çfarë është e mirë dhe çfarë është e keqe … dhe më pas nga kjo lind e mira më e lartë, ‘sumum bonum’. Kur e dini se kjo është e mirë dhe kjo është e keqe dhe zgjidhni të mirën kundër të keqes, ju mbeteni të ndarë. Kur ju zgjidhni, ka shtypje.

Kur thoni ‘Unë do ta bëj këtë. Kjo duhet bërë. Kjo duhet kthehet në detyrim. Atëherë natyrshëm duhet të shtypesh – duhet të shtypësh atë që e ke dënuar si të keqe. Dhe pjesa e shtypur mbetet brenda jush dhe vazhdon të helmojë sistemin tuaj. Dhe herët a vonë do të shfaqet, herët a vonë do të marrë hak. Kur të shpërthejë, do të çmendesh. Prandaj të gjithë njerëzit e civilizuar janë gjithmonë në prag të marrëzisë. Kjo tokë është një çmenduri e madhe. Disa tashmë janë çmendur, disa janë potencialisht gati për tu çmendur. Dallimi midis jush dhe njerëzve të çmendur nuk është i cilësisë, ai është vetëm i sasisë, vetëm i shkallës. Ndoshta ata kanë shkuar përtej njëqind gradëve dhe ju thjesht po zgjateni diku – në nëntëdhjetë e tetë, nëntëdhjetë e nëntë – por në çdo moment çdo situatë mund të ju shtyjë përtej kufirit. Nuk e shihni? Nuk mund të vëzhgoni mendjen tuaj. A nuk mund ta shihni çmendurinë që vazhdon nga brenda? Është vazhdimisht aty.

Ju e shmangni atë; ju merreni me një mijë e një gjëra vetëm për ta shmangur atë. Ju nuk e shikoni atë, ju doni të harroni. Është shumë e frikshme. Por është aty – dhe nëse e shmangni apo jo, ajo rritet. Vazhdimisht po grumbullon momentum. Mund të vijë në kulm në çdo kohë. Çdo gjë e vogël mund ta aktivizojë atë. Kur ju zgjidhni, duhet të shtypni. Kafsha nuk zgjedh. Çfarëdo që është, është. Kafsha thjesht e pranon; pranimi i saj është total. Nuk njeh zgjidhje tjetër. Kështu vepron edhe një sufi. Një Sufi nuk njeh zgjidhje tjetër. Ai është i vetëdijshëm pa zgjedhje. Çfarëdo që të ndodhë, ai e pranon atë si një dhuratë, si një gjë të dhënë nga Zoti. Kush është ai që të zgjedhë? Ai nuk beson në mendjen e tij, ai beson në mendjen universale. Prandaj, kur të hasësh një sufi do të shohësh një pafajësi të tillë shtazore në sytë e tij, në qenien e tij; një liri e tillë, një gëzim i tillë, siç e dinë vetëm kafshët – ose pemët, shkëmbinjtë ose yjet.

Idris Shah ka dënuar përkufizimin e ‘sufi’ nga ‘suf’ – lesh – në të njëjtat baza siç jam duke e aprovuar atë. Ai thotë se sufistët janë kaq vigjilentë për simbolet dhe si mund të zgjedhin leshin si simbol? Leshi përfaqëson kafshën dhe Idries Shah thotë se sufistët nuk mund ta zgjedhin kafshën si simbol. Ata janë njerëzit e Perëndisë – pse duhet ta zgjedhin kafshën? Ai duket shumë logjik dhe ai mund të tërheqë shumë njerëz. Por në të njëjtat baza unë aprovoj përkufizimin. Për mua, të jesh kafshë do të thotë të jesh i pafajshëm, të mos njohësh moral, të mos njohësh imoralitet. Të jesh kafshë nuk është një dënim. Një shenjtor është më shumë si kafshë sesa si njeri, sesa si të ashtuquajturat qenie njerëzore.

Qeniet njerëzore nuk janë qenie natyrore, ato janë shumë të panatyrshme, artificiale, plastike. E gjithë jeta e tyre është një jetë mashtrimi. Nëse prekni fytyrën e dikujt nuk do ta prekni kurrë fytyrën, ju prekni vetëm maskën e tij. Dhe mbani mend, dora juaj nuk është gjithashtu e vërtetë. Ajo ka një dorezë mbi të. Edhe të dashuruarit nuk prekin njeri-tjetrin; edhe në dashuri nuk jeni të pafajshëm; edhe në dashuri nuk jeni pa maska. Por kur të doni ta doni Zotin duhet të jeni pa maska. Duhet të heqësh të gjitha mashtrimet. Duhet të jesh në mënyrë autentike çfarëdo që të jesh, të jesh pa zgjedhje çfarëdo që të jesh. Në atë pafajësi parësore Zoti zbret. Pra, arsyet që Idries Shah e gjen për të dënuar përkufizimin se ‘sufi’ vjen nga ‘suf’ janë pikërisht arsyet që unë e aprovoj atë.

Ekziston një mundësi tjetër: fjala ‘Sufi’ mund të rrjedh nga ‘sufa’ – pastërti, pastrim. Edhe kjo është e mirë. Kur jetoni një jetë pa zgjedhje, vjen një pastërti natyrore. Por mbani mend, kjo pastërti nuk ka asgjë të moralshme në të. Nuk do të thotë i pastër në kuptimin e të qenit i mirë; do të thotë i pastër në kuptimin e të qenurit hyjnor, jo në kuptimin e të qenit i mirë. E pastër thjesht do të thotë e pastër nga të gjitha idetë, të mira dhe të këqija të dyja. Pastërtia do të thotë transhendencë. Njeriu nuk ka ide fare, nuk ka paragjykime. Dikush i beson jetës aq plotësisht sa nuk duhet të kesh ide, dikush mund të jetojë pa ide. Kur idetë janë në mendje ato krijojnë papastërti, ato krijojnë plagë. Kur ju jeni shumë të mbushur me ide, ju jeni të mbushur me pisllëk. Të gjitha idetë janë të ndoturaa. Po ashtu, edhe ideja e Zotit është një ide e ndotur, sepse të gjitha idetë janë të ndotura. Për një sufi, Zoti nuk është një ide, është realiteti i tij i jetuar.

Nuk është diku ulur në një fron të lartë në qiej, jo – është këtu, tani, është kudo. Zot është vetëm një emër për tërësinë e ekzistencës. Pastërtia do të thotë një mendje pa përmbajtje – kështu që ju lutemi mos gaboni te fjala ‘pastërti’. Nuk do të thotë njeri që ka karakter të mirë. Nuk do të thotë një njeri që sillet sipas Dhjetë Urdhërimeve. Nuk do të thotë një njeri që respektohet nga shoqëria si një njeri i mirë. Një sufi nuk është respektuar kurrë nga shoqëria. Një sufi jeton një jetë kaq rebele saqë shoqëria pothuajse gjithmonë i ka vrarë sufistët, duke i kryqëzuar ata – sepse sufistët ju bëjnë të vetëdijshëm për falsitetin tuaj. Ai bëhet një predikim i vazhdueshëm kundër artificialitetit tuaj, kundër shëmtisë suaj, kundër çnjerëzimit tuaj të brendshëm ndaj qenieve njerëzore, kundër maskave tuaja, kundër gjithçkaje që jeni dhe përfaqësoni. Një sufi bëhet një dhimbje e vazhdueshme në qafë ndaj të ashtuquajturës shoqëri dhe të ashtuquajturve njerëz të respektuar.

Ekziston një mundësi tjetër dhe ajo gjithashtu është e bukur. Mundësia e tretë është nga një fjalë tjetër, ‘sufia’, që do të thotë: e zgjedhur si mik nga Zoti. Sufistët thonë se nuk mund të kërkoni për Zotin nëse ai nuk ju ka zgjedhur juve. Si mund të kërkoni për Zotin nëse ai nuk ju ka kërkuar tashmë? E gjithë iniciativa është nga ana e Zotit. Ai po kërkon për ju, ai po ju dëshiron, ai vazhdon të kërkojë për ju – ‘Ku jeni?’ Kur ai zgjedh dikë vetëm atëherë ju filloni ta zgjidhni atë. Ju mund të mos e dini – sepse kur ai zgjedh, si mund ta dini?

Zoti zgjedh së pari, dhe vetëm pastaj ju filloni të ndjeni një uri për të. Dhe janë vetëm sufit ata që e kanë thënë atë. Asnjë traditë tjetër nuk e ka thënë kaq qartë që njeriu nuk mund ta zgjedhë Zotin, është Zoti që zgjedh njeriun. Është një bekim. Edhe të ndjeni etje për Zotin është një bekim i shkëlqyeshëm. Ju duhet të ndjeheni të lumtur që jeni zgjedhur, që Zoti ju ka thirrur tashmë. Thirrja e parë dëgjohet gjithmonë në pavetëdije të thella, kështu që nuk mund ta kuptoni – çfarë është, nga po vjen. Ju e ndjeni sikur po vjen nga ju. Nuk vjen nga ju. Njeriu nuk mund të marrë iniciativën. Si mund të ndërmarrë njeriu iniciativën? Njeriu është kaq i pafuqishëm. Njeriu nuk mund ta fillojë udhëtimin më vete, përveç nëse tërhiqet, përveç nëse ndonjë forcë magnetike fillon ta tërheqë atë drejt ndonjë qëllimi të panjohur.

Ju mund të zgjidhni vetëm atë që dini. Si mund të zgjidhni Zotin? Ju mund të merrni iniciativën për gjëra të tjera, gjëra botërore, sepse i njihni ato. Ju mund të keni një ide se si të blini një shtëpi të bukur ose si ta keni këtë grua si gruan tuaj ose këtë burrë si burrin tuaj ose si të keni më shumë para, më shumë fuqi, më shumë prestigj – ju mund t’i zgjidhni këto gjëra. Si mund të zgjidhni Zotin? Ju nuk keni pasur asnjë ide, as në ëndrrat tuaja. Si mund të zgjidhni diçka kaq të panjohur për ju? Por nga ana tjetër ti nuk je i panjohur për Zotin. Ai mund të të zgjedhë ty. Kurdo që ai zgjedh, lind një dëshirë e madhe tek ju që ta gjeni. Ky është një tregues që ai ju ka zgjedhur juve. Ju jeni bërë një Sufi – i zgjedhur si mik nga Zoti. Kjo është gjithashtu e bukur.

Mundësia e katërt është nga fjala greke ‘sufiya’. ‘Sufiya’ do të thotë mençuri. Urtësia nuk është sinonim i dijes – dija është përmes shkrimeve, përmes të tjerëve, e huazuar. Urtësia lind në qenien tuaj; ju jeni një dritë për veten tuaj. Dituria do të thotë që ju e dini, jo se besoni. Dituria është besim. Dikush thotë ‘Zoti është’ dhe ti beson. Ju besoni njeriun, prandaj besoni se ai duhet të thotë të vërtetën. Jezusi thotë ‘Zoti është’ dhe ti beson; Unë them ‘Zoti është’ dhe ju besoni – atëherë është njohuri. Ti më do, më beson mua, fillon të besosh – por është njohuri. Dhe njeriu bëhet sufi vetëm kur e ka njohur. Kur ai vetë e ka njohur, kur ai vetë ka prekur realitetin, kur ai vetë e ka parë fytyrën e Zotit, atëherë ai bëhet sufi.

Ai është bërë i mençur. Ai nuk është më thjesht i ditur, është përvoja e tij tani. Shprehja angleze ‘filozofi’ vjen nga e njëjta rrënjë ‘sufiya’ por ka humbur rrugën. Sufi gjithashtu vjen nga e njëjta rrënjë ‘sufiya’ por nuk ka humbur rrugën. Filozofia u bë thjesht spekulim – të menduarit dhe të menduarit dhe të menduarit, duke mos arritur asnjëherë në ndonjë përfundim. Dhe nëse nuk arrini në ndonjë përfundim jeta juaj nuk do të transformohet. Vetëm duke menduar, askush nuk transformohet; vetëm kur arrini në disa përfundime me përvojë, rriteni. Filozofia është një lojë me fjalë dhe logjikë – një lojë e bukur. Nëse ju pëlqen mund ta luani, por ju mbeteni të njëjtë. Nuk ju ndryshon kurrë.

Dhe mundësia e fundit është nga rrënja hebraike ‘ain sof’ që do të thotë absolutisht e pafund, kërkim për të pafundmen absolute, kërkim përtej relatives, kërkim për të pakufishmen, të përjetshmen. Po, kjo është pikërisht ajo që është sufizmi. Sufizmi është të gjitha këto gjëra dhe më shumë. Për të treguar atë më shumë do të përsëris përkufizimin në fjalorin persisht: SUFI CHIST – SUFI, SUFIST. Kush është një SUFI? Një SUFI është një sufi. Asgjë më shumë nuk mund të thuhet për këtë. Por ju mund të hyni në tempullin e sufizmit dhe mund ta shijoni.