Ju nuk e mbani mend veten. Ju nuk e ndjeni veten, ju nuk jeni të vetëdijshëm për veten tuaj. Ju nuk dini të ndjeni: Unë vëzhgoj, Unë ndjej, Unë shoh. G.I Gurdjieff

Natura e vetë-kujtimit (vetëdijes)

Termi vetë-kujtim nganjëherë quhet “vetë-prezencë” ose “vetëdije”. Praktika e vetë-kujtimit është quajtur “çelësi kryesor” në mësimet e Gurdjieff. Sipas fjalëve të studentit të tij Henri Tracol: “Është Alpha dhe Omega, pragu që duhet të kalohet në fillim, të kryqëzohet dhe të përsëritet sërish e sërish”.

Gurdjieff dikur dha një përshkrim të përmbledhur të vetë-kujtimit: “Të dish se je i zemëruar kur je i zemëruar”. Vetë-kujtimi është një ndjenjë e drejtpërdrejtë ose ndjenjë gjallërie e një personi në momentin e tanishëm – një gjendje e vetëdijes në të cilën një person është i vetëdijshëm për praninë dhe qenien e vet: Unë, këtu, tani. Sipas fjalëve të Henri Thomasson: “Të kujtoj veten time është t’i nënshtrohem përpjekjes që më çon në ndjesinë konkrete të ekzistencës në momentin e tanishëm:‘ Unë, tërësisht këtu, ku jam, dhe prezent “. Vetë-kujtimi është një përvojë e kthimit te vetvetja duke u hapur ndaj realitetit të momentit të tanishëm:

Vetëm kur kemi sukses të ruajmë vëmendjen tonë dhe të relaksohemi, trupi ynë bëhet i aftë të hapet. Nëse këto kushte të brendshme bëhen bashkë dhe mirëmbahen për një kohë të caktuar, një ndjenjë e vërtetë – pa fjalë, pa imazhe – mund të shfaqet për disa momente brenda vetes. Në momentin e kësaj përvoje, e cila nuk është si askush tjetër, ne ndiejmë një vibrim të ri që transmeton shijen e një jete më të fshehtë, më delikate. Ne e kuptojmë, pra, që aftësia për të qenë atje na është dhënë. Zakonisht, ne jemi kudo, por vetëm në veten tonë jo. Në gjendjen tonë të zakonshme, ne ndonjëherë jemi në të kaluarën, ndonjëherë në të ardhmen, por shumë shumë rrallë në të tashmen.

Sipas Gurdjieff vetë-kujtimi është një gjendje e vetëdijes në të cilën qeniet njerëzore janë në të njëjtën kohë të vetëdijshëm për veten dhe veprimet e tyre: Vetëdija është momenti kur njeriu është i vetëdijshëm si për veten dhe për makinën e tij (trup-mendje-emocione). Ne e kemi atë me çaste, por vetëm kaq. Ka momente kur ju bëheni të vetëdijshëm jo vetëm për atë që po bëni, por edhe për veten tuaj që po e bën atë. Ju i shikoni të dy “Unët” dhe “këtu” të gjendjes “Unë jam këtu” – si zemërimin ashtu edhe “Unin” që është zemëruar. Quajeni këtë vetë-kujtim, nëse ju pëlqen. Kur jeni plotësisht dhe gjithmonë të vetëdijshëm për ‘Unin’ dhe për çfarë ai po bën, bëheni të vetëdijshëm për veten tuaj.

Mundësia për të kujtuar veten, duke qenë të vëmendshëm ndaj vetvetes, është gjithmonë e pranishme. Vetë-kujtimi kërkon të krijojë një korrespodencë midis botës së brendshme dhe të jashtme të çdo qenie njerëzore: “Të kujtuarit e vetvetes është zgjerimi i fushës së vetëdijes, në mënyrë që të dy botët e jashtme dhe të brendshme të perceptohen së bashku në unitetin e eksperiencës”. Ouspensky foli për ndarjen e vëmendjes e cila është karakteristika kyçe e vetëdijes: Kur vërej diçka, vëmendja ime është e drejtuar drejt asaj që vërej – një vijë me një shigjetë.

UNË ⟶ Fenomeni i vëzhguar.

Kur në të njëjtën kohë, përpiqem të kujtoj veten, Vëmendja ime është e drejtuar si drejt objektit të vëzhguar ashtu edhe drejt vetvetes. Një shigjetë e dytë shfaqet në vijë

UNË ⟷ Fenomeni i vëzhguar.

Me përcaktimin e kësaj pashë që problemi konsistonte në drejtimin e vëmendjes ndaj vetvetes pa dobësuar ose detyruar vëmendjen e drejtuar në diçka tjetër. Për më tepër, kjo diçka tjetër gjithashtu mund të ishte si brenda, si jashtë meje. Përpjekjet e para për një ndarje të tillë të vëmendjes më treguan mundësinë e saj. Në të njëjtën kohë pashë qartë dy gjëra. Në radhë të parë pashë që vetë-kujtimi që vinte nga kjo metodë nuk kishte asgjë të përbashkët me vetë-ndjenjën, ose vetë-analizën. Ishte një gjendje e re dhe shumë interesante me një aromë të çuditshme të njohur.

Dhe së dyti kuptova se momentet e vetë-kujtimit ndodhin në jetë, megjithëse rrallë. Vetëm prodhimi i qëllimshëm i këtyre momenteve krijoi ndjesinë e risisë. Në fakt unë isha njohur me to që nga fëmijëria e hershme. Ato erdhën në një ambient të ri dhe të papritur, në një vend të ri, midis njerëzve të rinj gjatë udhëtimit tim ose në momente shumë emocionale, në momente rreziku, në momente kur është e nevojshme të mbash kokën, kur dikush dëgjon zërin e vet dhe shikon dhe vëzhgon veten nga jashtë.

Përvojat e gjalla të vetë-kujtimit ndodhin natyrshëm në periudha të caktuara në jetën e shumë njerëzve, veçanërisht në fëmijëri. “Disa kujtime nga fëmijëria, plot ngjyra dhe aromë, janë momente të kujtimit të vetvetes – të paharrueshme sepse ato lidhin botën tonë të brendshme më të thellë me atë që po ndodh me ne dhe përreth nesh.

Ky realizim i fundit zbuloi shumë më tepër për mua. Dmth, pashë që me të vërtetë mbaja mend vetëm ato momente të së kaluarës, në të cilat unë kujtoja veten. Nga të tjerët e di vetëm se ato kanë ndodhur. Unë nuk jam në gjendje plotësisht t’i ringjall ato, t’i provoj përsëri. Por momentet kur e kujtoja veten ishin të gjalla dhe nuk ishin aspak ndryshe nga e tashmja. Vetë-kujtimi është një proçes i brendshëm i vëmendjes së vetëdijshme, e cila “na lejon të marrim përshtypje direkt, të pa filtruara … ne me vetëdije i pranojmë dhe i tretim përshtypjet, në vend që thjesht të reagojmë ndaj tyre.

Vetë-kujtimi është thjesht një zhvendosje dhe rishpërndarje e vëmendjes së dikujt. Duke vepruar kështu, vëmendja çlirohet dhe përpunohet. dhe shfaqet një cilësi e re. Kjo cilësi e ndan njeriun nga gjendja e tij. Nga kjo ndarje, vihet re vetë gjendja e njeriut dhe manifestimet e tij. Nëse ekziston identifikimi me vëzhgimin, atëherë kjo ndarje është e humbur. Njeriu bëhet përsëri gjendja e tij ose një gjendje tjetër pasardhëse. Kjo do të thotë, që zhytet përsëri në programin e vjetër. Por çdo gjë që është vërejtur është parë me të vërtetë pa filtra. Inteligjenca e njeriut është zgjuar në vetvete.

Pasojat e mungesës së vetëdijes në jetën tonë janë të mëdha: Vetë-vëzhgimi e çon njeriun në realizimin e faktit që ai nuk është i vetëdijshëm. Pamundësia e njeriut për të kujtuar vetveten është një nga karakteristikat kryesore të qenies së tij dhe shkaku i gjithçkaje tjetër në të. Pamundësia për të kujtuar veten gjen shprehje në shumë mënyra. Një njeri nuk i kujton vendimet e tij, nuk i kujton premtimet që i ka dhënë vetvetes, nuk i kujton ato që tha ose ndjeu një muaj, një javë, një ditë, apo edhe një orë më parë. Ai fillon një punë dhe pas një periudhe të caktuar kohore nuk e mban mend pse e filloi atë. Veçanërisht në lidhje me punën e vetvetes kjo ndodh shpesh … Duke folur në përgjithësi, dikush mund të thotë me vërtetësi se nëse një njeri kujton një gjë, ai harron dhjetë gjëra të tjera, të cilat janë shumë më të rëndësishme për të që t’i kujtojë.

Vështirësitë dhe sfidat e vetë-kujtimit

Shumë nga studentët e Gurdjieff, raportonin se sa e vështirë ishte “të rikujtosh veten, ose të jesh i vetëdijshëm për veten, të thuash me vete se po eci, po bëj diçka dhe vazhdimisht po e ndiej këtë.”
Ouspensky – Përpjekjet e para më treguan se sa e vështirë ishte. Përpjekjet për të kujtuar vetveten nuk arritën të japin ndonjë rezultat përveçse më treguan që në fakt ne nuk e kujtojmë kurrë veten. “Çfarë dëshiron tjetër?”, më tha Gurdjieff. “Ky është një realizim shumë i rëndësishëm. Njerëzit që e dinë këtë (ai i theksoi këto fjalë) tashmë dinë shumë. I gjithë problemi është se askush nuk e di atë. Nëse e pyesni një njeri nëse mund ta kujtojë veten, ai sigurisht që do të përgjigjet se mundet. Nëse i thoni atij që ai nuk mund të kujtojë veten e tij, ai ose do të zemërohet me ju, ose do t’ju mendojë si një budalla. E gjithë jeta bazohet në këtë, tërësinë e ekzistencës njerëzore, tërësinë e verbërisë njerëzore. Nëse një njeri e di vërtet se nuk mund ta kujtojë veten, ai tashmë është shumë afër të kuptuarit të qenies së tij.”

Në fakt, është shumë e vështirë të kujtosh veten. Në një fragment të paharrueshëm nga librat e tij, Ouspensky përshkruan se sa e vështirë është të mbash një gjendje të vazhdueshme të vetë-kujtimit për më shumë se një periudhë të shkurtër kohe: Unë po ecja përgjatë Liteiny drejt Nevsky dhe përkundër të gjitha përpjekjeve mia nuk isha në gjendje të mbaja vëmendjen time për vetëkujtim. Zhurmat, lëvizja, gjithçka më shpërqëndroi. Çdo minutë humbja fillin e vëmendjes, e gjeja përsëri dhe përsëri e humbja. Më në fund ndjeva një lloj acarimi me veten time dhe u ktheva në një rrugë në të majtë duke vendosur me çdo kusht të mbaja vëmendjen time në faktin se do të kujtoja veten të paktën për ca kohë, derisa të arrija në rrugën tjetër.

Unë arrita në Nadejdinskaya pa e humbur vëmendjen, përveçse, mbase, për momente të shkurtra. Pastaj përsëri u drejtova drejt Nevskit duke kuptuar se, në rrugë të qeta, ishte më e lehtë për mua të mos e humbja vijën e mendimit dhe duke dëshiruar të testoja veten në rrugë më të zhurmshme. Unë arrita në Nevskin ende duke kujtuar veten time dhe tashmë po filloja të përjetoja gjendjen e çuditshme emocionale të paqes dhe besimit të brendshëm, i cili vjen pas përpjekjeve të mëdha të këtij lloji. Dy orë më vonë pata një ndjesi zgjimi që ishte jashtëzakonisht e gjallë.

Mu kujtua gjithçka menjëherë. Si kisha ecur përgjatë Nadejdinskaya, si kisha kujtuar veten, si kisha menduar për cigare dhe sesi me këtë mendim më dukej sikur bija duke u zhdukur në një gjumë të thellë. Në të njëjtën kohë, ndërsa isha i zhytur në këtë gjumë, unë kisha vazhduar të kryeja veprime të qëndrueshme dhe të përshtatshme. Unë u largova nga duhanpirësi, i thirrur në banesën time në Liteiny. Kam shkruar dy letra. Pastaj përsëri dola nga shtëpia … Dhe gjatë rrugës ndërsa po udhëtoja përgjatë Tavricheskaya fillova të ndjeja një shqetësim të çuditshëm, sikur të kisha harruar diçka. Dhe papritmas u kujtova që kisha harruar ta kujtoja veten.

Në mësimet e tij, Gurdjieff vazhdimisht theksoi vështirësinë për të kujtuar veten për më shumë se një periudhë të shkurtër kohe dhe pasojat e këtij fakti për aftësinë për të vëzhguar veten në mënyrë objektive: Asnjë nga ju nuk e ka vërejtur që nuk e mbani mend veten. Ju nuk e ndjeni veten; nuk jeni të vetëdijshëm për veten tuaj. Me ju, ‘vëzhgon’ ashtu si ‘flet’, ‘mendon’, ‘qesh’. Ju nuk ndjeni: Vëzhgoj, vërej, shoh … Për të vëzhguar vërtet veten, para së gjithash duhet të kujtoni veten. Mundohuni të mbani mend veten kur vëzhgoni veten tuaj dhe më vonë më tregoni rezultatet. Vetëm ato rezultate do të kenë ndonjë vlerë që shoqërohet nga vetë-kujtimi. Përndryshe ju vetë nuk ekzistoni në vëzhgimet tuaja. Nëse jo çfarë vlere kanë të gjitha vëzhgimet tuaja?

Vetë-kujtimi kërkon një përpjekje të qëndrueshme për të kapërcyer tërheqjen e ngjarjeve, forcave dhe rrethanave të jashtme. “Ne jemi skllevër të botës së jashtme. Është e vështirë për ne të dëgjojmë dëshirën tonë thelbësore dhe akoma më vështirë t’i rikthehemi asaj. Përballja e këtyre dy lëvizjeve prodhon shkëndijën e vetë-kujtimit. Për të jetuar një kujtesë më këmbëngulëse është e mundur vetëm nëse pranojmë të shohim lehtësinë me të cilën përpiqemi t’i shpëtojmë këtij kthimi në veten tonë. Ne duhet të kujtojmë pa ndërprerje këtë gjendje dhe të rikuperojmë kuptimin dhe drejtimin e kërkimit.

Vetë-kujtimi është shumë i gjerë. Ka shumë shkallë. Asnjëherë nuk jemi plotësisht të aftë të vlerësojmë një moment kujtimi. Ne ende nuk kemi vigjilencë të mjaftueshme të mendimit, hapje të ndjenjës. Megjithatë, edhe në rrethanat e jetës tonë të zakonshme, të cilat duken të pafavorshme për t’u kujtuar, është e mundur të rikuperojmë vetëbesimin që na ndihmon të përjetojmë një ndjesi të brendshme të një natyre krejt tjetër. Pas një periudhe të caktuar pune të sinqertë, ne jemi të bindur që vibrimet e botës së jashtme mund të shërbejnë si faktorë përkujtues. Ne kemi nevojë për tu ushtruar dhe përpiqemi çdo ditë të kujtojmë veten kur jemi në kontakt me diçka ose dikë. Nëse vërtet provojmë, puna tek ne do të mbetet e gjallë.

Pengesa kryesore për të kujtuar veten është identifikimi me mendimet, ndjenjat dhe ndjesitë tona: “Për të ushtruar vullnet të lirë, vetëdija jonë duhet të ngrihet mbi nivelin mekanik. Ne duhet të ngremë kokën lart mbi nivelin e identifikimit dhe përgjigjeve automatike. Ky është fillimi i ‘Vetë-Kujtimit’ i cili fillon si një vetëdije e thjeshtë për veten time që jam këtu, tani, në këtë moment. Këtu dhe tani është vendi i vetëm i mundshëm i fillimit. Ne nuk kemi momente të tjera, e kaluara ka ikur dhe e ardhmja nuk ka mbërritur akoma. Asnjë veprim apo mendim ose ndonjë gjë tjetër nuk mund të ndodhë kudo tjetër, përveçse tani. Sapo mendja zhvendoset në të kaluarën ose të ardhmen ne bëhemi automatikë.

Shumica e jetës jetohet në këtë gjendje, mendja, emocionet dhe trupi të gjithë reagojnë automatikisht në rripin e vazhdueshëm të ndikimit dhe përshtypjeve që bëjnë gjithçka të ndodhë. Të qenit prezent në këtë moment është fillimi i ‘zgjimit’ që bën të mundur vëzhgimin e asaj që ne po bëjmë, duke ndjerë dhe menduar tani; kështu që është e qartë se çdo ushtrim i vullnetit të lirë duhet të fillojë këtu. Ajo që ndodh është se menjëherë ne identifikohemi me çfarëdo gjëje që vëzhgojmë, dhe kështu momenti i tanishëm rrëshqet dhe jemi përsëri në gjendjen e zakonshme automatike, pa e vërejtur madje se ka ndodhur.

Të gjithë kanë një grup përshtypjesh individuale dhe të zakonshme që lindin qoftë nga trupi, nga emocionet ose nga mendja, që bëjnë që ne me padurim të humbasim gjendjen e vetë-vetëdijes – dhe kjo shpesh është e lidhur me “tiparin kryesor” të personalitetit tonë. Mënyra për të shmangur këtë kurth është të jemi të vendosur thjesht të vëzhgojmë se çfarë po ndodh, brenda dhe jashtë vetes, çfarëdo qoftë ajo, me paanshmëri të plotë dhe të paidentifikuar. Sapo neve na pëlqen ose nuk na pëlqen ajo që shohim, kemi ndonjë mendim në lidhje me të ose krijojmë ndonjë opinion gjykues, identifikimi menjëherë shfaqet përsëri.

Për të kujtuar veten duhet të kapërcejmë pasivitetin dhe dobësinë e vëmendjes sonë dhe të zhvillojmë një vëmendje më të përsosur. Vetë-kujtimi llogarit forcën e identifikimit me mendimet, ndjenjat dhe perceptimet tona. “Nëse forca e vëmendjes tonë thithet plotësisht, ne jemi të humbur në jetë, të identifikuar, në gjumë. E gjithë aftësia për të qenë i pranishëm është e humbur. ”Përpjekja jonë duhet të jetë gjithnjë e qartë – të jemi prezent, domethënë të fillojmë të kujtojmë veten. Me vëmendjen e ndarë, jemi të pranishëm në dy drejtime, aq sa mund të jemi.

Vëmendja është e angazhuar në dy drejtime të kundërta dhe ne jemi në qendër. Ky është akti i vetë-kujtimit. Dëshiroj të mbaj një pjesë të vëmendjes sime mbi vetëdijen e të qenit në një nivel më të lartë dhe nën këtë ndikim, të përpiqem të hapem për botën e jashtme. Unë duhet të bëj një përpjekje për të qëndruar i lidhur, një përpjekje e vëmendjes. Mundohem të di vërtet se çfarë jam. Unë përpiqem të qëndroj prezent, në të njëjtën kohë me një ndjenjë të “Unit” të kthyer drejt një cilësie më të mirë dhe me një ndjenjë të zakonshme të lidhur me veten time, personin tim. Unë dëshiroj të shoh dhe të mos harroj se i përkas këtyre dy niveleve.

Mësimet e G. I. Gurdjieff – P. D. Ouspensky