1. Joga nuk është Dogmë, është Shkencë Empirike

Një nga kontributet më radikale të Oshos në shpjegimin e Patanjalit është mënyra se si ai e zhvesh Jogën nga çdo nuancë misticizmi të pakuptueshëm dhe e paraqet atë si një shkencë të pastër.

Për Patanjalin – dhe për Oshon – Joga nuk kërkon nga ti asnjë lloj besimi paraprak. Në sistemet e tjera të mendimit, shpesh kërkohet që fillimisht të pranosh një ideologji ose një të vërtetë filozofike pa e parë atë. Joga vepron ndryshe; ajo vepron si kimia apo fizika.

Dallimi thelbësor: “Harta” nuk është “Terreni”
Osho shpjegon se filozofitë të japin harta, teori dhe fjalë të bukura, por ato mbeten intelektuale. Patanjali të jep një metodë. Ai thotë: “Mos beso asgjë që them unë. Merr këtë teknikë, zbatoje, dhe shiko rezultatin.”

• Nëse bashkon dy atome hidrogjen dhe një oksigjen, ti nuk ke nevojë të “besosh” se do të krijohet ujë. Ti thjesht bën eksperimentin dhe uji krijohet. Është ligj.
• Në të njëjtën mënyrë, Patanjali ofron ligje të brendshme. Nëse ti ndjek hapat e caktuar të frymëmarrjes dhe vëzhgimit të mendjes, qetësia do të vijë patjetër. Nuk varet nga fakti nëse je skeptik apo entuziast; varet vetëm nga zbatimi i saktë i “formulës”.

Laboratori i Brendshëm
Sipas Oshos, Patanjali e kthen trupin dhe mendjen e njeriut në një laborator të sofistikuar.

• Në vend të epruvetave dhe kimikateve, ti punon me frymën, vëmendjen, posturën dhe energjinë.
• Procesi është empirik: Ti vëzhgon çfarë ndodh kur ndryshon ritmin e frymëmarrjes? Çfarë ndodh kur trupi rri pa lëvizur për 30 minuta?
• Rezultati është i verifikueshëm: Ti nuk imagjinon ndryshimin, ti e ndjen atë fizikisht dhe psikologjikisht. Stresi ulet, qartësia rritet, vitaliteti shtohet.

Ligji i Shkak-Pasojës
Osho e quan Patanjalin “matematikanin e shpirtit” sepse qasja e tij bazohet në ligjin e shkakut dhe pasojës. Asgjë në Joga nuk është rastësi apo fat.
Nëse mendja është e trazuar, ka një shkak për këtë (ndoshta frymëmarrja e çrregullt, tensioni në trup, ose identifikimi me mendimet). Nëse ti largon shkakun përmes teknikave të Jogës, pasoja (trazimi) zhduket automatikisht. Është kaq e thjeshtë dhe kaq e thellë.

Kjo qasje e bën Jogën universale. Ajo nuk i përket Lindjes apo Perëndimit, të lashtës apo modernes. Ajo është një teknologji njerëzore për transformimin e vetvetes, e cila funksionon për këdo që ka guximin të eksperimentojë me veten.

2. Sutra e Parë: Sekreti i Fjalës “Tani” (Atha)

Libri monumental “Sutrat e Jogës” hapet me një fjali që në shikim të parë duket e thjeshtë, por që sipas Oshos, përmban një univers të tërë kuptimi. Patanjali nuk bën hyrje të gjata, nuk falënderon askënd dhe nuk bën poezi. Ai fillon me një saktësi kirurgjikale:

“Atha Yoganushasanam”
(Dhe tani, disiplina e Jogës).

Pse Patanjali e fillon veprën e tij më të madhe me fjalën “Dhe”?
Në gramatikë, kjo lidhëz përdoret për të bashkuar dy gjëra. Kjo nënkupton se diçka e madhe ka ndodhur para këtij momenti. Kjo fjalë e vetme sinjalizon një kufi, një pikë kthese në jetën e një njeriu.

Fundi i Shpresës, Fillimi i Realitetit
Osho shpjegon se njeriu mesatar jeton me shpresë. Ne jetojmë duke projektuar lumturinë në të ardhmen: “Kur të bëj para, do jem i lumtur”, “Kur të gjej partnerin ideal, do jem i plotë”, “Kur të kem pushtet, do jem i qetë”.
Fjala “Atha” (Tani) vjen kur ti e ke kuptuar gënjeshtrën e shpresës.

• Ti ke vrapuar pas parasë dhe e ke parë që ajo nuk blen qetësinë.
• Ti ke kërkuar famën dhe ke parë që ajo sjell vetmi.
• Ti ke ndjekur kënaqësitë trupore dhe ke parë se ato janë momentale dhe lënë pas zbrazëti.

Kur ti ke provuar gjithçka që bota e jashtme ofron dhe ke arritur në konkluzionin se “Aty jashtë nuk ka rrugëdalje”, atëherë, dhe vetëm atëherë, ti je gati për fjalën “Tani”.

Zhgënjimi si Maturim
Në vizionin e Oshos, ky moment dëshpërimi nuk është negativ. Përkundrazi, është momenti i parë i inteligjencës së vërtetë. Ai e quan këtë “Zhgënjim Krijues”.
Një njeri që ende ka dëshira për botën materiale, nuk mund të bëjë Joga. Ai mund të bëjë ushtrime gjimnastikore, por jo Joga.

• Mendja e tij është ende duke udhëtuar, duke kërkuar lodra të reja.
• Joga kërkon ndalimin e kërkimit jashtë.
• Patanjali thotë: “Meqenëse e pe që rrugët e tjera janë të mbyllura, meqenëse iluzionet u thyen… Dhe tani, le të provojmë të hyjmë brenda. Le të provojmë disiplinën e Jogës.”

Nga Kaosi te Disiplina (Anushasanam)
Fjala e dytë kyçe është Anushasanam, që shpesh përkthehet si “Disiplinë”. Por Osho bën një dallim thelbësor:
Kjo nuk është disiplina e ushtarit që zbaton urdhra me dhunë. Kjo është disiplina e brendshme që vjen nga të kuptuarit.
Kur ti kupton se të ngrënit pa kriter të bën dëm, ti ndalon së ngrëni jo sepse “duhet”, por sepse e kupton. Kjo është Anushasanam.
Kur ti kupton se mendja e trazuar të shkatërron jetën, ti hyn në disiplinën e meditimit vullnetarisht.

Kthimi në Shtëpi
Pra, Sutra e parë është një ftesë për të gjithë ata që janë lodhur duke qenë “turistë” në jetën e tyre. Është momenti kur njeriu vendos të kthehet në shtëpi.
“Atha” është fundi i fëmijërisë shpirtërore (ku ne kërkojmë zgjidhje magjike nga jashtë) dhe fillimi i pjekurisë (ku ne marrim përgjegjësinë për të transformuar vetveten).

Nëse ndiheni ende të entuziazmuar nga iluzionet e botës, Patanjali mund të presë. Por nëse jeni “bosh” nga dëshirat e kota, atëherë për ju, TANI është momenti.

3. Përkufizimi Absolut: Heshtja e “Liqenit” të Mendjes

Pasi ke kaluar fazën e përgatitjes (“Tani”), Patanjali nuk humb kohë. Në sutrën e dytë, ai jep përkufizimin më të saktë, më shkencor dhe më të plotë që është dhënë ndonjëherë për Jogën. Nëse harroni gjithçka tjetër nga librat e Jogës, mbani mend vetëm këtë formulë:

“Yoga Chitta Vritti Nirodha”
(Joga është ndërprerja e valëzimeve të mendjes).

Osho e zbërthen këtë formulë fjalë për fjalë, duke na ftuar të kuptojmë anatominë e vetëdijes sonë:

1. Chitta (Mendja / Substanca e Mendjes)
Chitta nuk është thjesht procesi i të menduarit. Është vetë “substanca” e mendjes, magazina e kujtimeve, dëshirave dhe e së shkuarës.
Osho përdor metaforën e Liqenit. Chitta është uji i liqenit. Nëse uji është aty, potenciali për të krijuar valë është aty.

2. Vritti (Valëzimet / Modifikimet)
Një mendim është një valë në sipërfaqen e këtij liqeni.

• Kur dëgjoni një zhurmë, një valë krijohet.
• Kur kujtoni një ish të dashur, një valë krijohet.
• Kur planifikoni të ardhmen, liqeni trazohet nga dallgët.
  Osho shpjegon se ne jemi të sëmurë nga “Vritti-t”. Mendja jonë është në një gjendje zie të vazhdueshme lëvizjeje, 24 orë në ditë, madje edhe në gjumë (ëndrrat). Për shkak të këtyre miliona valëve që përplasen me njëra-tjetrën, uji i liqenit (vetëdija) bëhet i turbullt. Ti nuk mund të shohësh asgjë qartë. Ti nuk e sheh realitetin siç është; ti e sheh përmes shtrembërimit të valëve të tua.

3. Nirodha (Pushimi / Ndërprerja)
Kjo është fjala kyçe. Nirodha do të thotë ndalim, pushim, ndërprerje. Por kujdes! Osho bën një paralajmërim të madh këtu:
Nirodha nuk do të thotë shtypje.
Nëse përpiqeni ta ndaloni mendjen me forcë (duke luftuar me mendimet), ju thjesht do të krijoni më shumë trazira. Është njëlloj si të përpiqesh të sheshosh valët e liqenit duke i goditur me duar; sa më shumë të godisni, aq më shumë valë krijoni.
Nirodha ndodh përmes kuptimit dhe vëzhgimit. Kur ti thjesht e vëzhgon mendjen pa u përfshirë, valët fillojnë të bien vetvetiu. Uji qetësohet.

Pse është kjo e rëndësishme? Zbulimi i “Thesarit”
Kur liqeni është i trazuar, ti mund të shohësh vetëm reflektimet e copëtuara të botës së jashtme (qiellit, pemëve). Ti humbet kontaktin me thellësinë.
Por kur Vrittis ndalojnë dhe liqeni bëhet pasqyrë e palëvizshme, ndodh mrekullia:

1. Së pari, pasqyrimi i botës bëhet perfekt. Ti e sheh realitetin ashtu siç është, pa paragjykime.
2. Së dyti, dhe më e rëndësishmja: Ti mund të shohësh Fundin e Liqenit.
   Aty në fund, në thellësi, ndodhet “Uni” yt i vërtetë (Purusha). Vetëm kur mendja hesht, ti kupton se kush je në të vërtetë. Për sa kohë ka zhurmë mendore, ti njeh vetëm personalitetin tënd, jo thelbin tënd.

Keqkuptimi i Madh: Gjumi vs. Samadhi
Shumë njerëz pyesin: “Nëse nuk kam mendime, a nuk bëhem si gur? A nuk është kjo si të jesh në koma apo në gjumë?”
Osho qartëson se kjo është pika ku Joga dallon nga pavetëdija.

• Gjumi i thellë: Nuk ka mendime, por nuk ka as vetëdije. Ti je i qetë, por je në errësirë.
• Samadhi (Qëllimi i Jogës): Nuk ka mendime, por ka Vetëdije Absolute.
  Është një gjendje zgjimi total, vigjilence maksimale, por pa objekt. Është si një pasqyrë e pastër që nuk reflekton asgjë për momentin, por është gati të reflektojë gjithçka. Ti je “super-i-vetëdijshëm”, i mbushur me dritë, por pa zhurmën e fjalëve në kokë.

Kjo heshtje e gjallë është ajo që Patanjali na ofron. Jo vdekje e mendjes, por tejkalim i saj.

4. Tetë Gjymtyrët e Jogës (Ashtanga Yoga)

Patanjali është i pari që e ktheu kërkimin shpirtëror në një sistem të strukturuar, hap pas hapi. Ai e quajti këtë sistem Ashtanga Yoga (Joga e tetë gjymtyrëve). Osho e krahason këtë me një shkallë: nuk mund të kërcesh te hapi i fundit pa kaluar të parin, sepse trupi dhe sistemi yt nervor duhet të jenë të përgatitur për të mbajtur energjinë e lartë të ndriçimit.

Në vizionin e Oshos, këto hapa nuk janë urdhëresa fetare, por ligje të menaxhimit të energjisë.

1. Yama & 2. Niyama (Bazat: Ekologjia e Brendshme)

Këto dy hapa të parë përfshijnë 10 rregulla (si: mos-dhuna, e vërteta, pastërtia, etj.).
Shumë njerëz i shohin këto si “moralizëm” (të jesh njeri i mirë). Osho e hedh poshtë këtë qasje sipërfaqësore. Ai thotë se Yama dhe Niyama janë utilitare.

• Pse e vërteta? Sepse gënjeshtra kërkon shumë energji dhe kujtesë për t’u mirëmbajtur. Gënjeshtra krijon ankth (“mos po më zbulojnë”). Një mendje në ankth nuk mund të meditojë. E vërteta është e thjeshtë; ajo të çliron nga ngarkesa.
• Pse mos-vjedhja? Sepse vjedhja (apo lakmia) të mban të fokusuar te të tjerët, te ajo që nuk ke. Joga kërkon fokus te vetja.
  Pra, këto rregulla shërbejnë për të ndaluar rrjedhjen e kotë të energjisë dhe për të krijuar një “klimë” të brendshme paqeje, pa të cilën meditimi është i pamundur.

3. Asana (Disiplina e Trupit)

Në Perëndim, Joga është keqkuptuar si gjimnastikë apo akrobaci. Për Patanjalin dhe Oshon, Asana ka vetëm një kuptim: Qëndrim i trupit i rehatshëm dhe i palëvizshëm.

• Lidhja trup-mendje: Osho shpjegon se trupi dhe mendja nuk janë dy gjëra të ndara, por një e tërë. Nëse trupi lëviz, mendja lëviz. Nëse trupi dridhet, mendja është e paqëndrueshme.
• Ngrirja e Lëvizjes: Kur ju arrini të rrini absolutisht të palëvizshëm (pa lëvizur as gishtin, as qerpikun) për një kohë të caktuar, ndodh diçka magjike: Mendja, duke mos marrë sinjale nga trupi, fillon të ngadalësohet automatikisht.
• Qëllimi final: Të arrish një gjendje ku ti “harron” që ke një trup. Vetëm kur trupi harrohet, ti mund të hysh në shpirt.

4. Pranayama (Ura e Frymëmarrjes)

Fjala Prana do të thotë energji jetësore, dhe Yama do të thotë kontroll.
Këtu Patanjali bën kapërcimin nga trupi fizik (i dukshëm) te bota e padukshme e energjisë.

• Sekreti i Oshos: Osho thotë se frymëmarrja është ura lidhëse midis trupit dhe shpirtit. Ju nuk mund ta kontrolloni mendjen direkt (është shumë e pakapshme), por ju mund ta kontrolloni frymën.
• Mekanizmi: Kur jeni të frikësuar, fryma është e çrregullt. Kur jeni në paqe, fryma është e thellë dhe e qetë. Pranayama të mëson ta bësh procesin e kundërt: Ndrysho ritmin e frymës për të ndryshuar emocionin. Është çelësi kryesor për të “hakuar” sistemin nervor.

5. Pratyahara (Kthimi i Energjisë)

Deri tani, energjia juaj rrjedh jashtë: sytë shohin botën, veshët dëgjojnë zhurmat, duart prekin objektet. Energjia shpërdorohet në objekte.

• Metafora e Breshkës: Ashtu si breshka i fut gjymtyrët brenda zhguallit kur ndjen rrezik, Jogi mëson ta tërheqë vetëdijen nga shqisat.
• Ti je aty, por nuk dëgjon. Sytë janë hapur, por nuk shohin. Është një “U-Turn” (kthesë e plotë) e energjisë. Në vend që drita e elektrikut të ndriçojë rrugën, ajo kthehet për të ndriçuar atë që po mban elektrikun.

6. Dharana (Përqendrimi / Lazeri)

Pasi energjia është tërhequr nga jashtë (Pratyahara), ajo grumbullohet brenda. Tani kjo energji e madhe duhet fokusuar.

• Dharana do të thotë ta ngushtosh mendjen në një pikë të vetme (psh: te Hëna, te një qiri, te fryma, ose te Qendra e Tretë e Syrit).
• Osho e krahason këtë me dritën. Mendja e zakonshme është si një llambë e zbehtë që ndriçon gjithandej. Dharana është kthimi i kësaj dritë në një Lazer. Ajo pret përmes kaosit. Kjo kërkon vullnet dhe përpjekje.

7. Dhyana (Meditimi)

Këtu ndodh keqkuptimi më i madh. Njerëzit mendojnë se përqendrimi dhe meditimi janë e njëjta gjë. Për Oshon, ato janë të kundërta.

• Dharana (Përqendrimi) është veprim. Ti bën sforco. Ti “e mban” objektin në mendje.
• Dhyana (Meditimi) është gjendje. Ti nuk bën asgjë. Ti e lëshon sforcon.
  Pasi ke praktikuar përqendrimin, vjen një moment kur ti thjesht “rrëshqet” në qetësi. Ti nuk je më i fokusuar te një pikë; ti je thjesht i vetëdijshëm për të Gjithën. Është një rrjedhje e butë, si vaji që derdhet, pa zhurmë.

8. Samadhi (Zgjimi Universal)

Ky është kulmi i shkallës. Fjala Samadhi do të thotë “Zgjidhje e problemit” ose “Bashkim”.
Në shtatë hapat e parë, ende ekziston egoja: “Unë po bëj ushtrime”, “Unë po meditoj”. Ka një ndarje mes teje (subjekti) dhe meditimit (objekti).

• Në Samadhi, kjo ndarje zhduket.
• Vëzhguesi dhe e vëzhguara bëhen Një. Pika e ujit bie në oqean dhe bëhet oqean.
• Osho thotë se kjo nuk është një arritje e jashtëzakonshme, por thjesht kthim në gjendjen natyrale. Është zgjimi nga ëndrra e gjatë e të qenit “dikushi” i veçantë. Ti kupton se je pjesë e Ekzistencës së pafundme.

5. Joga vs. Tantra: Dy Faqet e Monedhës Hyjnore

Në vizionin e gjerë të Oshos, ekzistojnë vetëm dy rrugë kryesore për të arritur të Vërtetën: Rruga e Jogës (e përfaqësuar nga Patanjali) dhe Rruga e Tantrës (e përfaqësuar nga Tilopa ose Shiva). Të dyja të çojnë në të njëjtën majë mali, por metodat e ngjitjes janë diametralisht të kundërta.

Për të kuptuar veten, duhet të kuptoni se cila rrugë rezonon me shpirtin tuaj, por gjithashtu duhet të kuptoni kurthi e “Tantrës së lehtë”.

A. Joga: Rruga e Vullnetit (Luftëtari)

Joga është rruga e përpjekjes supreme. Ajo bazohet në logjikë, matematikë dhe mbi të gjitha, te Vullneti.

• Lufta me Instinktin: Joga i thotë njeriut se natyra e tij e tanishme (kafshërore) është e mangët dhe duhet ndryshuar. Joga është një luftë e vazhdueshme kundër gjumit të vetëdijes.
• Energjia Mashkullore (Yang): Është një qasje diellore, depërtuese, e ashpër. Është si të gdhendësh një shkëmb për të nxjerrë statujën. Kërkon disiplinë të hekurt.
• Metoda: Ti zgjohesh në orën 4 të mëngjesit, bën dush të ftohtë, detyron trupin të rrijë palëvizur, detyron mendjen të heshtë. Ti je “Zoti” që komandon shërbëtorët (shqisat).
• Motoja e Jogës: “Unë do ta pushtoj Veten.”

B. Tantra: Rruga e Dorëzimit (Dashnori)

Tantra është rruga e pranimit total. Ajo është poezi, është rrjedhshmëri, është Dashuri.

• Pranimi i Instinktit: Tantra thotë se natyra jote është tashmë hyjnore. Nuk ke nevojë të ndryshosh asgjë, ke nevojë vetëm të transformosh gjithçka përmes vetëdijes. Tantra nuk thotë “Mos bëj seks” ose “Mos u inatos”. Ajo thotë: “Bëj seks, por me vetëdije të plotë. Inatosu, por vëzhgoje inatin.”
• Energjia Femërore (Yin): Është një qasje hënore, pritëse, e butë. Është si uji që merr formën e enës. Nuk ka luftë, ka vetëm lëshimi (Let-go).
• Metoda: Ti noton me rrymën e lumit. Ti nuk noton kundër rrymës (siç bën Jogi). Ti i thua “Po” ekzistencës.
• Motoja e Tantrës: “Unë dorëzohem para Ekzistencës.”

C. Paradoksi i Madh: Pse Patanjali është i domosdoshëm?

Këtu Osho jep mësimin e tij më gjenial.
Shumica e njerëzve modernë pëlqejnë Tantrën sepse duket e lehtë: “Osho thotë të pranoj gjithçka, kështu që po ha, po pi dhe po bëj qejf, sepse kjo është Tantra.”
Ky është mashtrimi më i madh. Kjo nuk është Tantra, kjo është thjesht shthurje.

Osho thotë: “Ti nuk mund të dorëzosh diçka që nuk e ke.”

• Për t’u dorëzuar, fillimisht duhet të kesh një “Unë” të fortë, të kristalizuar. Një njeri i dobët, konfuz dhe pa vullnet, nuk ka çfarë të dorëzojë. Dorëzimi i tij është thjesht dobësi.
• Roli i Jogës: Patanjali shërben për të krijuar Qendrën. Joga të bën “Zot të shtëpisë tënde”. Ajo mbledh energjinë tënde të shpërndarë dhe krijon një Individualitet të fuqishëm (Kristalizim).
• Roli i Tantrës: Pasi ke arritur kulmin e Jogës, pasi je bërë një “Mjeshtër” i vetes, atëherë dhe vetëm atëherë, ti mund ta marrësh këtë Mjeshtëri dhe ta dorëzosh te këmbët e Hyjnores.

Konkluzioni i Oshos:
Filloni me Patanjalin. Përdorni Jogën për të disiplinuar kaosin e mendjes. Bëhuni të mprehtë si shpata.
Kur ta keni arritur këtë, atëherë hidheni shpatën. Atëherë kaloni te Tantra dhe lërini gjërat të rrjedhin.
“Joga është ndërtimi i varkës. Tantra është lëshimi i varkës në oqean. Pa varkë, do të mbytesh. Por nëse qëndron gjithmonë duke ndërtuar varkën (Joga) dhe nuk hyn kurrë në ujë, do të mbetesh në breg.”

Patanjali është rruga. Tantra është destinacioni.

Përfundim

Të studiosh Patanjalin përmes syve të Oshos nuk do të thotë të mësosh si të prekësh gishtat e këmbës. Do të thotë të mësosh inxhinierinë e vetëdijes tënde. Patanjali të jep hartën, por Osho të jep guximin për të nisur udhëtimin.

“Patanjali është i ashpër, është matematikor, është logjik. Por nëse e ndiqni, ai do ju çojë te porta e së Vërtetës. Ai nuk premton mrekulli, sepse transformimi i njeriut nga një kafshë e fjetur në një Zot të zgjuar, është e vetmja mrekulli që ekziston.” – Osho